Sprzedam firmę. Jak wycenić jednoosobową działalność?

Sprzedam firmę. To fraza, która po pandemii pojawia się wśród przedsiębiorców często. Czy da się sprzedać jednoosobową działalność gospodarczą? Czy sprzedaż małej firmy jest możliwa? Jak wycenić jednoosobową działalność gospodarczą.

Prowadzisz mały sklep internetowy, salon fryzjerski albo restaurację. Nagle stoisz przed koniecznością zamknięcia biznesu z powodu złej kondycji finansowej albo po prostu nagle zmieniającej się sytuacji rodzinnej. Gdyby twój biznes był choćby spółką z o.o. albo akcyjną (czyli miał osobowość prawną) ze sprzedażą nie będzie problemu. Dajesz ogłoszenie sprzedam biznes, znajdujesz kupca i sprzedajesz udziały w przedsięwzięciu. Znacznie większy problem pojawia się w momencie gdy chcesz pozbyć się jednoosobowej działalności gospodarczej.

Czasem dostaję pytania od osób, które prowadzą małe firmy (np. sklep lub drobne usługi) w wynajmowanym lokalu, nie mają pracowników, a w magazynie zgromadzili towar za kilkanaście tysięcy złotych i chcą z tego biznesu zrezygnować. Powody mogą być różne – spadające obroty, za niska zyskowność albo konieczność zmiany swojego życia i potrzeba odpoczynku po latach pracy w biznesie. I właśnie wtedy pojawia się pytanie jak wycenić taki biznes. W głowie pojawia się podsumowanie wielu godzin spędzonych nad rozwojem biznesu, konkretna wartość oszczędności przeznaczonych na uruchomienie firmy. Jak więc wycenić taką firmę?

Sprzedaż jednoosobowej działalności gospodarczej

W przypadku jednoosobowej działalności gospodarczej sprzedaż firmy, biznesu jako takiego nie jest możliwa. Wszystko dlatego, że jednoosobowa działalność gospodarcza powiązana jest bezpośrednio z jej właścicielem. Wszystkie zobowiązania, a także dochody to majątek przedsiębiorcy-właściciela. I właśnie dlatego, prowadząc jednoosobową działalność gospodarczą firma nie ma swojego majątku. Nawet jeśli kupiłeś „na fakturę” samochód czy wyposażenie swojego sklepu lub salonu, to formalnie zawsze jest to twój prywatny majątek. Jeśli więc masz niezapłacone zobowiązania, będą mogły być pokryte z tego majątku.

Na sprzedaż nie ma więc praktycznie wpływu to ile generowałeś zysku, czy jakie miałeś przychody. W jednoosobowej działalności możesz pozbyć się jedynie rzeczywistego majątku. Czy w związku z tym jest sens wyceniania takiej firmy?

Na początek pewnie Cię zasmucę. Firma jest warta tyle ile zechce zapłacić za nią nabywca. W przypadku jednoosobowej działalności tak naprawdę będziesz mógł sprzedać tylko meble, towar albo elementy wyposażenia, które miałeś w firmie. Sam pomysł na biznes czy sposób jego prowadzenia raczej nie będzie w tym przypadku wyceniony. Dlaczego? Bo firma bez ciebie to już nie jest ta firma. Tak naprawdę jednoosobowy przedsiębiorca działający na małą skalę tworzy sobie dla siebie miejsce pracy. Jeśli masz niewielki warzywniak, salon fryzjerski i pracujesz samodzielnie, to w praktyce jesteś samozatrudniony i nie można tu mówić o dużym biznesie, który można sprzedać.

Sprzedaż zorganizowanej części przedsiębiorstwa

Trochę inaczej sprawa wygląda w przypadku biznesu na większą skalę ale prowadzonego w formie jednoosobowej działalności. Wiele jest takich firm, które osiągają kilkanaście milionów przychodów, a właściciele zarabiają nawet kilka milionów rocznie. W tym przypadku sprzedaż będzie znacznie poważniejszym przedsięwzięciem. Czy da się to w ogóle zrobić skoro firma to ja, a jednoosobowa działalność gospodarcza zawsze należy do tego kto ją założył i czyje nazwisko figuruje w nazwie.

Żeby właściwie przeprowadzić proces sprzedaży jednoosobowej działalności gospodarczej, trzeba się do tego przygotować. Wszystko dlatego, że można zrobić to na kilka sposób. Zależą one np. od tego jak wielki jest biznes. Pierwszym wyzwaniem okazuje się wspomniana już wcześniej wycena biznesu. W przypadku jednoosobowej działalności gospodarczej nie mamy do czynienia z odrębną osobowością prawną. Mniejsze firmy wciąż prowadzą księgowość w formie zwykłej księgi przychodów i rozchodów. W związku z tym dość trudno wycenić taką działalność. Znacznie łatwiejsze jest to w sytuacji gdy jednoosobowa działalność gospodarcza prowadzi księgowość w formie ksiąg rachunkowych.

Jak sprzedać jednoosobową firmę

Można jednak wyróżnić 4 podstawowe sposoby na pozbycie się firmy jeśli prowadzimy ją jako jednoosobową działalność gospodarczą:

• sprzedaż majątku
• przeniesienie działalności – cesja zobowiązań na inny podmiot – osobę
• podział firmy na części i sprzedawanie ich odrębnie
• przekształcenie firmy w spółkę i sprzedaż udziałów

Sprzedaż majątku to prostu pozbycie się wszystkich rzeczy majątkowych. W takim wypadku nie otrzymamy na pewno pieniędzy za wartości niematerialne, a także doświadczenie zdobyte przez lata prowadzenia firmy. Po prostu nie da się tego wycenić.

Jednym z najprostszych działań jest po prostu cesja firmy na inną osobę. W takiej sytuacji wszystkie umowy są przekazywane na rzecz innej osoby. Oczywiście każda ze stron, której dotyczy umowa musi wyrazić zgodę na taką cesję.

Jeśli w ramach działalności prowadzimy kilka podobnych do siebie biznesów (np. jedna osoba ma stację benzynową, restaurację i usługi transportowe, to może każdą z tych części wydzielić i sprzedawać osobno. Sprzedaje się je jako tzw. zorganizowaną część przedsiębiorstwa.

Innym sposobem jest przekształcenie firmy w spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością, a potem sprzedaż udziałów w takiej firmie. Najprostszym sposobem jest wniesienie całego przedsiębiorstwa do nowej spółki z o.o. Jeśli firma jest mała i nie posiada dużego majątku, zdecydowanie najłatwiejsze będzie zamknięcie działalności gospodarczej, a potem założenie spółki z o.o

Majątek jednoosobowej firmy

W przypadku jednoosobowej działalności gospodarczej znaczniej trudniej niż np. w przypadku spółki z o.o. wyodrębnić majątek związany z prowadzoną działalnością. Szczególnie gdy prowadzona jest uproszczona księgowość. Zwykle będzie można wskazać środki trwałe i wyposażenie (meble biurowe, samochody, komputery itd.). W przypadku prowadzenia księgi przychodów i rozchodów trudno wskazać stan gotówki firmowej, wartość zapasów czy należności. To samo z zobowiązaniami. Nie da się jednoznacznie określić wartości zobowiązań czy pożyczek. Bo każda z nich stanowi prywatne zobowiązanie właściciela firmy.

Warto też wiedzieć, że księga przychodów i rozchodów nie pozwala określić wyniku finansowego firmy. Można jedynie podać zysk lub stratę, która odnosi się do dochodu właściciela. W tym przypadku więc wynagrodzenie przedsiębiorcy nie jest kosztem firmy, a częścią zysku. Zapłacony podatek dochodowy nie dotyczy zysku, a po prostu opodatkowuje osobisty dochód przedsiębiorcy.

Pełna księgowość w jednoosobowej działalności

Znacznie łatwiej sprzedaż jednoosobową działalność gospodarczą gdy prowadzone są księgi handlowe, tzw. pełna księgowość. W tym przypadku tworzone jest sprawozdanie finansowe, czyli rachunek zysków i strat, a także bilans

Jak znaleźć kupca na firmę?

Jak więc znaleźć kupca na małą firmę? Jeśli jest ona bardzo mała zwykle będzie rozpatrywana wyłącznie z perspektywy towaru, majątku, który posiadasz. Jeśli chcesz sprzedać biznes jako taki to musisz wiedzieć, jak go wycenić. Często mała działalność nie jest pełnoprawnym biznesem. To po prostu miejsce pracy, które być może generuje więcej pieniędzy niż zwykły etat ale jednak zawsze jest to własna działalność.

Trudno więc będzie przekonać kogoś by za 300 – 400 tys. kupił miejsce pracy dla siebie. Towar nie musi być wartością dla nabywcy. Podobnie lokal czy środki trwałe. Zamiast tego mogą być obciążeniem. Bo generują wysokie koszty, kary za ich anulowanie są zbyt wysokie i w związku z tym nie będą opłacać się potencjalnemu nabywcy. Przy sprzedaży firmy klienta nie będzie interesowało ile czasu i pieniędzy w nią włożyłeś. Na pewno nie przekonają go rzewne historie, że to lata twojej pracy i wyrzeczeń i teraz to wszystko sprzedajesz. To twardy biznes. Znajdź raczej atuty tego, że warto kupić twój biznes tak jak stoi

Kupujący jednoosobową działalność gospodarczą może zachować dotychczasową nazwę. Musi jednak usunąć z niej imię i nazwisko poprzedniego właściciela. Wszystko dlatego, że każda jednoosobowa działalność musi być oznaczona imieniem i nazwiskiem przedsiębiorcy, który jest odpowiedzialny za ten biznes.