Nie masz kasy na składki ZUS? Zobacz, co ci grozi. Jakie są konsekwencje opłacenia składek ZUS po terminie, jak ZUS ściągnie zaległość?

Co się stanie gdy składki ZUS zapłacisz po terminie albo nie zrobisz tego w ogóle? Jak ZUS będzie windykował zaległe płatności? I na co idą składki z ZUS?

Składki ZUS 2020

Składki ZUS w 2020 to temat rozgrzewający przedsiębiorców do czerwoności. Szczególnie, że dla właścicieli najmniejszych firm są one najbardziej obciążającym wydatkiem. Można więc szukać sposobów jak ZUSu nie płacić (kilka z nich opisałem w tekście: jak nie płacić składek ZUS) albo spróbować je zmniejszyć. Sytuacja komplikuje się trochę bardziej, gdy nie da się ominąć tego obowiązku i musisz wysupłać pieniądze na składki ZUS, nie tylko swoje ale i swoich pracowników.

Bo jak wiadomo, ZUS jest obowiązkowy w większości przypadków. Wielokrotnie dawałem już wyraz temu, że jest to dodatkowy podatek. Przeciwnicy takiego podejścia twierdzili, że nie mam racji bo przecież dzięki ZUS będzie emerytura. (śmiech?). Jak więc jest faktycznie? Zajmijmy się tematem bardzo dokładnie?

Na co idą składki ZUS przedsiębiorcy?

Cała kwota wpłaca do ZUS dzielona jest na kilka celów. Podstawowy podział to ubezpieczenie społeczne(emerytury i renty) i zdrowotne. Pieniądze trafiają też na Fundusz Pracy, Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych i Fundusz Emerytur Pomostowych. Oczywiście nie każdy przedsiębiorca płaci je wszystkie. Podstawową składką ZUS jest ta na ubezpieczenie społeczne

Ubezpieczenie społeczne ZUS

Jak już pewnie wiesz, pieniądze wpłacane na ubezpieczenie społeczne dzielone są na kilka części. Najwięcej, bo prawie 1/5 trafia do puli zwanej ubezpieczenie emerytalne. Środki te od razu wędrują do obecnych emerytów. Nie są więc – jak sądzi wielu – odkładane na emeryturę osoby wpłacającej. ZUS jedynie zapisuje w komputerze ile teoretycznie emerytury otrzymasz, jeśli wpłacasz określoną kwotę. Emeryturę będą bowiem finansować młodsze pokolenia. Zdaj sobie sprawę z tego (jeśli tego nie wiesz), że pieniądze wpłacane do ZUS NIE SĄ ODKŁADANE W ŻADEN SPOSÓB NA TWOJĄ emeryturę. Oczywiście, niewielka ich część trafia do Otwartych Funduszy Emerytalnych i tu faktycznie są inwestowane realne pieniądze ale to temat na zupełnie inny materiał.

Kiedy nazwisko staje się marką, czyli czym jst najlepsza nazwa dla firmy?

Kolejne części trafiają na ubezpieczenie rentowe, wypadkowe i chorobowe. Jeśli pracujesz na etacie i prowadzisz firmę, to ubezpieczenie społeczne rozliczane jest z twojej umowy o pracę. Jako przedsiębiorca nie płacisz wtedy składek ZUS na ubezpieczenie społeczne. W przeciwnym razie, jeśli tyko zajmujesz się prowadzeniem firmy, musisz obowiązkowo płacić składki na ubezpieczenie społeczne.

Ubezpieczenie rentowe i wypadkowe ZUS

Ubezpieczenie rentowe to 8 proc. podstawy wymiaru. Z tej puli finansowane są renty. Obowiązkowo trzeba też płacić ubezpieczenie wypadkowe. To 1,80 proc. W największym uproszczeniu jest to polisa ubezpieczeniowa. Ty jako przedsiębiorca wpłacasz co miesiąc składkę, a jeśli przytrafi się wypadek, możesz otrzymać odszkodowanie. To tak jakbyś w prywatnej firmie kupić sobie ubezpieczenie NNW czy tym podobne. Różnica polega na tym, że ubezpieczenie ZUS jest obowiązkowe dla wszystkich, którzy prowadzą firmy lub pracują na umowach o pracę lub zlecenie.

SKŁADKI ZUS: 10 legalnych sposobów by nie płacić ZUS w ogóle by płacić mnie

ZUS i ubezpieczenie na Fundusz Pracy

Obowiązkową składką jest też składka na Fundusz Pracy. Nie płacą jej tylko ci, którzy podlegają pod „mały ZUS” albo przedsiębiorcy, którzy mają więcej niż 55 lat (w przypadku kobiet) i 60 lat (w przypadku mężczyzn) Wszyscy pozostali co miesiąc muszą wysupłać 2,45% podstawy wymiaru. Z tego worka pieniądze przeznaczane są na urzędy pracy, które przekazują je bezrobotnym w formie zasiłków, a także finansują prace interwencyjne i szkolenia dla bezrobotnych.

Co to jest Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych?

Jeśli jako przedsiębiorca zatrudniasz pracowników (na umowę o pracę lub zlecenie) będziesz też musiał zapłacić składkę na Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych. To 0,10% podstawy wymiaru. Składki te przeznaczane są na wypłatę wynagrodzenia dla pracowników, gdy jako przedsiębiorca zbankrutujesz. Jeśli pracowników nie zatrudniasz, to takiej składki płacić nie musisz.

Fundusz Emerytur Pomostowych

Składkę tę trzeba opłacić jeśli zatrudniasz pracowników na podstawie umowy o pracę. Składka to 1,50 proc. podstawy wymiaru. Jest ona płacona niezależnie od tego, czy pracownik ma szansę na emeryturę pomostową, czy nie

Dobrowolne ubezpieczenie chorobowe

Przedsiębiorca może tez zdecydować, czy chce płacić ubezpieczenie chorobowe. To jedyna składka ZUS, która jest dobrowolna. Wysokość składki to 2,45% podstawy. A jak działa? Jeśli zachorujesz i otrzymasz zwolnienie lekarskie, ZUS wypłaci ci zasiłek chorobowy.

Budżet firmy 2020 r. Jak go zaplanować, gdy nie znasz kosztów działalności?

Ubezpieczenie zdrowotne ZUS

Oprócz ubezpieczeń społecznych mamy jeszcze jedną składkę. To składka zdrowotna ZUS. Wynosi ona 9 proc. podstawy wymiaru. Jeśli pracujesz na etacie (z którego i tak płaci się składkę zdrowotną), a dodatkowo masz działalność gospodarczą, to trzeba będzie również z działalności zapłacić składkę zdrowotną. Ubezpieczenie zdrowotne pozwala skorzystać z państwowej służby zdrowia. Każdy kto nie jest zatrudniony może z ZUS zawrzeć dobrowolną umowę ubezpieczenia zdrowotnego. Wtedy co miesiąc będzie płacił ok. 400 złotych za dostęp do publicznej służby zdrowia.

Pakiety zdrowotne oferuje coraz więcej firm ubezpieczeniowych. Za kwotę 400 zł (czyli tego co płacimy do ZUS) można mieć bardzo dobre ubezpieczenie w prywatnej firmie. Warto jednak wiedzieć, że żadna z firm ubezpieczeniowych w Polsce nie ma zakresu ubezpieczenia tak szerokiego jak ZUS. ZUS gwarantuje nam darmowe pobyty w szpitalu, a także wszystkie procedury medyczne niezbędne do ratowania życia. W prywatnych ubezpieczeniach każda procedura jest osobno wyceniana.

Jeśli prowadzisz działalność gospodarczą nie możesz zrezygnować z ubezpieczenia zdrowotnego w ZUS.

Co to jest podstawa wymiaru?

Podstawa wymiaru jest to wartość, od której liczy się wysokość składek na ubezpieczenie ZUS. W przypadku osoby zatrudnionej na umowę o pracę lub zlecenie, podstawą wymiaru będzie jej przychód. W przypadku osób prowadzących działalność gospodarczą podstawa wymiaru to kwota zadeklarowana przez przedsiębiorcę. Nie może ona być niższa niż 60 proc. przeciętnego wynagrodzenia w Polsce. Dla składek społecznych jest to 3136, 20 zł. W przypadku ubezpieczenia zdrowotnego podstawa wymiaru to 75 proc. przeciętnego wynagrodzenia z czwartego kwartału 2019. Obecnie jest to kwota 4026,01. Prawie wszyscy przedsiębiorcy płacą składki ZUS deklarując najniższą możliwą ich wysokość. Mimo to wszystkie składki ZUS w 2020 roku to koszt ok. 1400 zł. Biorę oczywiście pod uwagę wyłącznie tych, którzy płacą „tzw. pełny ZUS”.

Wielokrotnie dawałem do zrozumienia, że ZUS powinien być niższy, bo to co dostajemy (lub się nam przedsiębiorcom obiecuje, a czy będzie zrealizowane to już inna bajka), zdecydowanie nie jest warte tak wysokich składek. A ponieważ są obowiązkowe, to mimo niechęci do ZUS, przedsiębiorcy te składki płacą. A co jeśli nie masz pieniędzy na ZUS? Jakie konsekwencje czekają Cię w takiej sytuacji? Sprawdźmy

Termin zapłaty ZUS

Składki na ubezpieczenie zdrowotne przedsiębiorca musi opłacić do 10 dnia następnego miesiąca, a jeśli zatrudnia pracowników to do 15. dnia kolejnego miesiąca. Czyli za styczeń, składki ZUS płacimy w lutym. Terminy te są obowiązkowe.

Nie zapłaciłem ZUS w terminie. Co mi grozi?

W przypadku gdy nie zapłacisz składek w terminie albo nie zapłacisz ich w ogóle, ZUS zacznie naliczać odsetki za zwłokę. Jeśli spóźnisz się z zapłatą składki ZUS, zawsze samodzielnie musisz obliczyć odsetki i doliczyć do składki. Ale uwaga!!! Jak czytamy na stronach ZUS „zaległe składki oraz odsetki opłacasz jednym przelewem, ale odrębnie na poszczególne rachunki. Nie możesz opłacić po terminie samych składek, a po jakimś czasie opłacić oddzielnie odsetek. Jeśli wyliczona kwota odsetek za opóźnienie jest niższa od ustawowo określonej kwoty, która aktualnie wynosi 6,60 zł, tych odsetek nie trzeba naliczać. Teoretycznie więc kilkudniowe opóźnienie w zapłacie składki ZUS nie powoduje konieczności płacenia odsetek. Praktycznie również to działa.

Gdy jeszcze płaciłem ZUS (teraz jako właściciel spółki, rozliczam się na innych zasadach) zdarzyło mi się kilkudniowe opóźnienie. Znajomy przedsiębiorca zapłacił nawet ostatniego dnia miesiąca i żadne negatywne konsekwencje w takiej sytuacji go nie spotkały. Mało tego. Asekuracyjnie po kilku miesiącach poprosiliśmy o zaświadczenie o niezaleganiu i okazywało się, że wszystkie rozliczenia były poprawne. Teraz, dzięki elektronicznemu profilowi ZUS, w każdym momencie można sprawdzić stan swoich rozliczeń w ZUS i w razie jakichś niezgodności natychmiast reagować.

Jednorazowe, kilkudniowe opóźnienie nie powinno więc stanowić wielkiego kłopotu. Jeśli jednak będziesz spóźniać się regularnie albo zbyt często zdaniem ZUSu pieniądze pojawią się z opóźnieniem, Zakład Ubezpieczeń Społecznych ma prawo nałożyć na przedsiębiorcę dodatkową karę, która wynosi nawet 100 proc. niezapłaconych składek. Znaczy to dokładnie tyle, że jeśli nie uregulujesz składek w terminie, istnieje spore prawdopodobieństwo, że każą ci zapłacić podwójnie. Zakład Ubezpieczeń Społecznych może też dokonać egzekucji należnych składek na drodze sądowej. W ostateczności ZUS może też skorzystać z prawa do wpisu do hipoteki w księdze wieczystej nieruchomości, która należy do przedsiębiorcy

Czy mam ubezpieczenie jeśli nie zapłacę składek ZUS?

Ubezpieczenie chorobowe, czyli w największym skrócie możliwość uzyskania zasiłku chorobowego w razie choroby jest, jak to określam, szczególnie wrażliwe na brak opłat. Jeśli nie zapłacisz składki, to ustaje ono od pierwszego dnia miesiąca, za który nie dokonałeś płatności. Jeśli więc w lutym nie zapłacisz, za styczeń, ubezpieczenia nie będziesz miał już od stycznia i nie będą ci przysługiwały żadne świadczenia już za styczeń. Jeśli zapłacisz zaległość dość szybko (tak że nie trzeba będzie płacić odsetek, to ubezpieczenie automatycznie się odnowi. Jeśli natomiast zapłacisz z opóźnieniem tak znacznym, że odsetki trzeba będzie uregulować, to ubezpieczenie się nie odnowi. Nawet jeśli zapłaciłeś całą zaległość. Będziesz musiał w takim przypadku wyrejestrować się z ubezpieczenia, a potem ponownie się zarejestrować.

Brak wpłaty składek ZUS za pracowników

Równie poważne konsekwencje mogą spotkać przedsiębiorcę, gdy nie zapłaci składek za pracowników. Choć za poprawne rozliczenie i zapłatę składek odpowiedzialny jest pracodawca, to gdy okaże się, że jeśli nie wpływają w imieniu pracownika, to ZUS traktuje to tak, jakby pracownik nie zapłacił składek. Jako właściciel firmy, wiedz, że pracownik dla swojego dobrze pojmowanego interesu może skontrolować czy odprowadzasz za niego składkę. Pracownik może nawet sprawdzać to bezpośrednio w ZUS. Jeśli jednak nie zapłacisz składek albo płacisz je w nieodpowiedniej wysokości, ZUS nakaże zapłatę odsetek. Będzie też mógł nałożyć grzywnę w wysokości 5 000 zł. Na wniosek ZUSU, sąd może też wymierzyć takiemu przedsiębiorcy karę ograniczenia wolności do dwóch lat.

Jeśli nie odprowadzisz składki za pracowników, tracą oni prawo do wszystkich świadczeń.

Jak uniknąć kary za brak wpłaty składek?

Przedsiębiorca, niezależnie od tego, czy zatrudnia pracowników, czy nie, ma szansę znacząco ograniczyć konsekwencje braku wpłaty składek. Przedsiębiorca może poprosić, by ZUS rozłożył zaległość na raty. W takiej sytuacji odsetki są zamrażane, a do spłaty jest pozostała kwota. W przypadku zaległości wobec pracowników taka ulga stosowana jest wyłącznie w odniesieniu do części składki finansowej przez przedsiębiorców. To, co rozliczane jest bezpośrednio z pensji pracownika, musi być zapłacone z wszystkimi odsetkami i kosztami.

Składając wniosek o rozłożenie zaległości na raty, przedsiębiorca będzie musiał też przedstawić dokumentację firmową, a także określić jaką kwotę miesięcznie może spłacać. Do każdej raty ZUS doliczy opłatę prolongacyjną. To 50 proc. stawki odsetek

Czy możliwe jest umorzenie składek ZUS?

Znacznie trudniejsze, ale nie niemożliwe jest umorzenie składek ZUS. Jeśli przedsiębiorca zatrudnia pracowników, ZUS może umorzyć tylko składki, które finansuje on bezpośrednio (a nie pracownik), a jeśli prowadzisz firmę i pracowników nie zatrudniasz, ZUS może zgodzić się na umorzenie całego zobowiązania. W pierwszym przypadku ZUS może zgodzić się na umorzenie tylko wtedy gdy składki są nieściągalne. Chodzi tu np. o sytuację gdy przedsiębiorca zmarł, przestał prowadzić działalność i nie ma żadnego majątku, a także wtedy gdy nie da się przenieść odpowiedzialności na osoby trzecie.

W przypadku jednoosobowej działalności ZUS może składki umorzyć, jeśli spłata należności spowoduje, że sytuacja dłużnika pogorszy się tak, że nie będzie w stanie zaspokoić potrzeb życiowych. Trzeba będzie to jednak udowodnić i dostarczyć odpowiednie dokumenty, które to potwierdzą.

Odroczenie składek ZUS

Jeszcze inną możliwością jest złożenie wniosku do ZUS o odroczenie płatności składek. W takiej jednak sytuacji ZUS zażąda, żeby składka emerytalna i zdrowotna koniecznie została zapłacona. Jeśli ZUS zgodzi się odroczyć pozostałe składki, to płacąc je znacznie później, przedsiębiorca nie będzie musiał rozliczać od nich odsetek.

Warto też wiedzieć, że jeśli składka nie będzie zapłacona w ciągu 5 lat od jej wymagalności, to podlega przedawnieniu.